دانش آموان تحت پوشش مراكز آموزشي استثنايي كشور
- دانش‌آموزان كم توان ذهني
- دانش‌آموز آسيب ديده شنوايي
- دانش‌آموزان نابينا ـ كم بينا
- دانش‌آموز داراي اختلال‌هاي رفتاري ـ هيجاني
- دانش‌آموز با مشكلات ويژه يادگيري
- دانش‌آموز چند معلوليتي
- دانش‌آموز جسمي ـ حركتي
-
1-دانش‌آموزان كم توان ذهني
بر اساس تعريف، عقب‌ماندگي ناظر است بر محدوديت‌هاي اساسي در عملكرد. ويژگي‌هاي آن عبارت است از: عملكرد هوشي كه به طور معني‌داري زير ميانگين باشد و به طور همزمان با محدوديت‌هاي وابسته در دو يا چند مهارت سازشي كاربرد پذير، به شرح زير همراه باشد: ارتباطي، مراقبت از خود، زندگي در خانه، مهارت‌هاي اجتماعي، استفاده از امكانات جامعه، خود راهبري، بهداشت و ايمني، تحصيلات كاربردي، استفاده اوقات فراغت و كار، عقب‌ماندگي ذهني قبل از 18 سالگي ظاهر مي‌شود.
كودكان كم‌توان ذهني از نظر آموزشي به سه گروه «آموزش‌پذير»، «تربيت‌پذير» و «حمايت‌پذير» تقسيم مي‌شوند كه سازمان آموزش و پرورش استثنايي مسووليت تعليم و تريبت دانش‌آموزان عقب مانده ذهني «آموزش‌پذير» را بر عهده دارد.
مراحل تشخيص كودكان كم‌توان ذهني
اكثر اين كودكان از طريق اجراي طرح سنجش توسط مراكز سنجش و ارزيابي سازمان آموزش و پرورش استثنايي با اجراي آزمون‌هاي كلامي و غير كلامي دقيق براي كودكان 6 ساله، شناسايي و بعد از تشخيص از طريق مراكز مزبور جهت جايگزيني به مراكز آموزشي معرفي مي‌شوند.
حداقل سن و ضوابط پذيرش كودكان كم‌توان ذهني
سن ورود، حداقل 4 سال تمام مي‌باشد وكودك ضمن داشتن شرايط سني بايد آموزش‌پذير (پايين، متوسط و بالا) نيز تشخيص داده شود.
مدارس كودكان و دانش‌آموزان كم‌توان ذهني با توجه به ساختار پيش‌بيني شده و برنامه‌هاي ابلاغ شده از سوي سازمان با هدف دستيابي اين كودكان به خوداتكايي، بهزيستي شخصي و اجتماعي، محتوا و برنامه‌هاي زير را در ارتباط با هركدام از دوره‌ها پيش‌بيني و اجرا مي‌كنند.
دوره پيش از دبستان
1ـ از بدو تولد تا 4 سالگي: 2ـ برنامه آموزشي 6ـ4 سالگي:
1ـ از بدو تولد تا 4 سالگي:
برنامه آموزش والدين با محتواي مناسب و مورد نياز آنان طراحي شده، كه در طول سال تحصيلي، والدين مي‌توانند با مراجعه به مراكز آموزشي گروه كم‌توان ذهني از خدمات آموزشي بهره‌مند شوند.
2ـ برنامه آموزشي 6ـ4 سالگي:
در اين برنامه نوآموزان همراه با والدين خويش در مركز آموزشي حضور يافته و هر نوآموز با توجه به محتواي مناسب و مورد نياز آنان كه طراحي شده است، از خدمات آموزشي و توان بخشي استفاده مي‌نمايد.
ـ برنامه آمادگي: اين دوره براي مدت حداكثر 3 سال نوآموزان را در دو مرحله مقدماتي و تكميلي آموزش مي‌دهد براي اين دوره كتاب راهنماي معلم و كتاب كار كودك با هدف آشنايي با مفاهيم، كسب مهارت‌هاي خودياري و اجتماعي، پرورش حواس، زمينه سازي براي خواندن و نوشتن و رياضي و مهارت‌هاي حركتي پيش‌بيني شده كه به انسجام آموزش‌هاي نوآموزان بر حسب توانايي‌هايشان كمك مي‌كند
دوره ابتدايي
اين دوره براي پنج پايه تحصيلي طراحي شده است كه معادل پايه‌هاي آموزش ابتدايي دانش‌آموزان عادي مي‌باشد. هدف اين دوره فراهم آوردن شرايط لازم براي رشد و شكوفايي توانايي‌هاي نوآموزان، سوادآموزي به منظور رفع نيازهاي روزمره زندگي، كسب مهارت‌هاي اجتماعي، ايجاد آمادگي براي آموزش حرفه‌اي از طريق آموزش مهارت‌هاي پيش حرفه‌اي است. براي رسيدن به اهداف، محتواي مناسبي پيش‌بين شده است كه عناوين آن عبارت‌اند از: كتاب‌هاي فارسي، رياضي، علوم، ديني، مطالعات اجتماعي، قرآن و كتاب مهارت‌آموزي (با هدف به كار بستن آموخته‌ها در موقعيت‌هاي واقعي زندگي، ترغيب دانش‌آموزان به فعاليت‌هاي عملي، كسب مهارت‌هاي خودياري، كسب مهارت در برقراري ارتباط مفيد و مؤثر اجتماعي، آشنايي با ابزار و ايجاد عادت كار با ابزار).
حداكثر سال‌هاي توقف در هر پايه سه سال مي‌باشد و اگر دانش‌آموزي تمامي محتواي پيش‌بيني شده در هر پايه را در يك سال تحصيلي طي نكرد، به عنوان آموزش نيمه تمام در سال تحصيلي بعد در همان پايه ادامه تحصيل مي‌دهد. در پايان دوره ابتدايي به دانش‌آموزان اين دوره گواهينامه پايان دوره ابتدايي داده مي‌شود.
دوره مهارت‌هاي حرفه‌اي
اين دوره كه در سه پايه طراحي شده شامل برنامه آموزش مهارت‌هاي شناختي، سازشي، مذهبي و حرفه‌آموزي است محتواي مناسب براي اين دوره با هدف پرورش و توسعه مهارت‌هاي اجتماعي، اقتصادي، حرفه‌اي و آموزشي پيش‌بيني شده و دانش‌آموزان در پايان اين دوره در صورت موفقيت در كسب مهارت‌ها ضمن دريافت گواهينامه پايان دوره، گواهي مهارت درجه 2 و 3 حرفه‌اي را از سازمان فني و حرفه‌اي دريافت مي‌كنند كه در جذب شدن به بازار كار آنان را ياري مي‌دهد و در سال هاي آتي د وره پيش حرفه اي جاي آن را خواهد گرفت
دوره راهنمايي تحصيلي و پيش حرفه‌اي
اين دوره داراي 3 پايه است. برنامه اين دوره به منظور آموزش مهارت‌هاي زندگي، مهارت‌هاي تحصيلي و مهارت‌هاي پيش حرفه‌اي متناسب با رشد، علايق و سرعت پيشرفت دانش‌آموز طراحي خواهد شد.
حداكثر سن ثبت نام در پايه اول دوره راهنمايي تحصيلي و پيش حرفه‌اي 17 سال تمام است.
دوره متوسطه حرفه‌اي
اين دوره داراي 3 پايه است. برنامه اين دوره به منظور گسترش مهارت‌هاي زندگي روزمره، تحصيلي و حرفه‌اي متناسب با رشد، علايق و سرعت طراحي خواهد شد.
سن تحصيل در اين دوره حداقل 14 و حداكثر 23 سال تمام است.
حداكثر سن ثبت‌نام در پايه اول دوره متوسه حرفه‌اي 20 سال تمام مي‌باشد.
ارزش تحصيلي دوره‌هاي ابتدايي، راهنمايي تحصيلي، پيش حرفه‌اي و متوسطة حرفه‌اي بر مبناي مهارت‌هاي كسب شده با دوره‌هاي مشابه در آموزش و پرورش عادي معادل‌يابي خواهد و بر اساس ميزان موفقيت در هر دوره به دانش آموز گواهينامه مربوطه اعطا مي‌شود.
در تمامي دوره‌ها والدين از آموزش نظام‌دار سطح رشد فرزند خود برخوردار خواهند بود. كه اين آموزش در دوره پيش از دبستان در قالب برنامه روزانه مي‌باشد.
2-دانش‌آموز آسيب ديده شنوايي
آسيب ديدگي شنوايي كمبود شنوايي است كه مانع دريافت صداها از طريق حس شنوايي مي‌شود. اين اختلال مانع پردازش موفقيت آميز اطلاعات زبان شناختي است كه از طريق شنيدن كسب مي‌گردد. طيف كمبود شنوايي از خفيف (حداقل 25ـ15 دسي‌بل) تا عميق (حداكثر به بالا 90ـ70 دسي‌بل) را دربرمي‌گيرد.
نحوه تشخيص
نحوه تشخيص نوآموزان آسيب‌ديده شنوايي از طريق طرح سنجش نوآموزان بدو ورود به دبستان و مراجعه والدين به پزشكان متخصص، كارشناسان شنوايي شناس، مديريت‌هاي آموزش و پرورش استثنايي استان‌ها و كارشناسان شنوايي شناسي تحت نظارت سازمان بهزيستي و مراكز شنوايي شناسي خصوصي مورد تأييد وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشكي انجام مي‌شود.
ضوابط ثبت‌نام
پذيرش نوآموزان و دانش‌آموزان آسيب ديدة شنوايي از بدو تشخيص و با تأييد گروه كارشناسي آموزش و توان بخشي شاغل در مديريت آموزش و پرورش استثنايي، در مراكز آموزش ويژه يا عادي صورت مي‌گيرد.
شرايط سني
سن پذيرش كودكان آسيب ديده شنوايي در دوره پيش دبستاني بدو تشخيص است.
سن ثبت نام در پايه اول دبستان حداقل 6 سال تمام و حداكثر 10 سال تمام است.
حداكثر سن اشتغال به تحصيل در دوره ابتدايي 17 سال تمام است.
حداقل سن ثبت نام در دوره راهنمايي 17 سال و حداكثر 21 سال است.
حداثل سن ثبت نام در دوره متوسه 21 سال و حداكثر 26 سال است.
مراكز پيش دبستاني آسيب ديدگان شنوايي والدين كودكان را از بدو تشخيص جهت ارايه خدمات مشاوره‌اي و برنامه‌هاي آموزشي (آموزش والدين، آموزش مادر و كودك) مي‌پذيرند.
محل‌هاي مراجعه براي پذيرش و ثبت نام
1-مديريت آموزش و پرورش استثنايي استان ها 2- مدارس استثنايي
جايدهي نوآموزان و دانش‌آموزان (به ترتيب اولويت)
1. مدارس عادي (به شيوه فراگير / تلفيقي)
2. كلاس‌هاي ضميمه (در مدارس عادي)
3. مدارس ويژه نوآموزان و دانش‌آموزان آسيب ديده شنوايي
4. مراكز شبانه روزي (در صورت عدم وجود آموزشگاه در محل سكونت و عدم امكان جايدهي به روش آموزش فراگير / تلفيقي)
دوره‌هاي آموزشي و مراحل آن
آموزش و پرورش ويژه كودكان و دانش‌آموزان آسيب‌ديده شنوايي داراي چهار گروه؛ دوره پيش دبستاني، ابتدايي، راهنمايي تحصيلي و متوسطه است.
دوره (پيش دبستان)
شامل دو برنامه:
از بدو تولد تا چهارسالگي 2. برنامه دو ساله آمادگي (4 تا 6 سال)
از بدو تولد تا چهارسالگي
مرحله بدو تولد تا چهارسالگي بر آموزش والدين استوار است و شيوه‌هاي تعامل طبيعي با كودك آسيب ديده شنوايي به آنان آموزش داده مي‌شود. آموزش كودك به روش طبيعي در اين مرحله به طور عمده از طريق والدين صورت خواهد گرفت و آموزشگاه نقش راهنمايي و هدايت جريان آموزش و تربيت كودك را برعهده خواهد داشت. .
برنامه دو ساله آمادگي (4 تا 6 سال)
اين مرحله در طي دوسال درمدارس استثنايي بايستي گذرانده شود وپس از هر سال مدرك يا گواهي براي دانش آموزان صادر و در پرونده آنان بايگاني مي شود و شرط ارتقاء به پايه بالاتر موفقيت در اين دوره مي باشد
دوره (ابتدايي)
طول اين مدت تحصيل در اين دوره 7 سال است و دانش‌آموزان هر يك از پايه‌هاي اول و پنجم را در دو سال تحت عنوان مقدماتي و تكميلي مي‌گذرانند. ارزش تحصيلي اين دوره برابر و همتراز با دوره ابتدايي در نظام آموزش و پرورش عادي است.
دوره (راهنمايي تحصيلي)
طول تحصيل اين دوره 3 سال است و با رعايت قوانين و مقررات اجرايي، تحصيل در اين دوره در مدارس عادي به صورت تلفيقي و و درمدارس استثنايي به صورت كلاس مستقل امكان پذير است.
دوره (متوسطه)
طول تحصيل اين در اين دوره 3 سال است و با رعايت قوانين و مقررات اجرايي، تحصييل در اين دوره در مدارس عادي و استثنايي امكان‌پذير است.
دوره (پيش‌دانشگاهي)
طول تحصيل در اين دوره 1 سال است و با رعايت و مقررات اجرايي، تحصيل در اين دوره در مراكز پيش‌دانشگاهي عادي و استثنايي امكان پذير است.
3- دانش‌آموزان نابينا ـ كم بينا
دانش‌آموزان آسيب ديدة بينايي شامل دو گروه دانش آموزان نابينا و دانش‌آموزان كم‌بينا مي‌باشند.
1 - دانش‌آموزان نابينا
دانش آموزان نابينا به فردي اطلاق مي‌شود كه فاقد بينايي باشد و يا ميزان باقيمانده بينايي او علي رغم استفاده از وسايل كمك‌بينايي به حدي است كه آموزش وي از طريق آموزشي ويژه نابينايان و خط بريل صورت پذيرد، حداكثر حدت بينايي اصلاح شده چنين افرادي از كمتر بوده و يا زاويه ديد آنها در بزرگترين قطر از 20 درجه بيشتر نيست.
2- دانش‌آموز كم‌بينا
به فردي كم بينا اطلاق مي‌شود كه ميزان باقيمانده بينايي او با استفاده از وسايل كمك‌بينايي به حدي است كه قادر به استفاده از كتاب‌هاي عادي نباشد لازم است با استفاده از وسايل كمك بينايي و يا كتاب‌هاي درشت خط تحصيل كند. حداكثر حدت بينايي اصلاح شده چنين افرادي از بيشتر و از 20 كمتر است.
نحوه شناسايي و تشخيص
نحوه تشخيص آسيب ديدگان بينايي توسط مراكز بينايي سنجي و متخصصان چشم‌پزشكي و يا از طريق سنجش نوآموزان بدو ورود به دبستان مي‌باشد. پس از ارزيابي ميزان بينايي نوآموزان با معرفي‌نامه از مديريت آموزش و پرورش استثنايي استان به نزديك‌ترين مدرسه ويژه يا عادي معرفي مي‌شوند.
شرايط ثبت‌نام
سن پذيرش براي كودكان آسيب ديده بينايي از بدو تشخيص مي‌باشد كه در دوره آمادگي حداقل 4 سال و حداكثر 8 سال است. يادآوري مي‌شود كه دوره پيش‌دبستاني براي اين كودكان شامل از بدو تشخيص تا 4 سالگي و دوره آمادگي از 4 تا 6 سالگي است.
سن ثبت نام در پايه اول دبستان حداقل 6 و حداكثر10 سال تمام است.
سن تحصيل در پايان دوره ابتدايي حداكثر 17 سال تمام است.
حداقل سن ثبت نام در دوره راهنمايي 17 سال و حداكثر 21 سال تمام است.
حداقل سن ثبت‌نام در دوره متوسطه 21 سال و حداكثر 26 سال تمام است.
براي ثبت نام بايد به مديريت آموزش و پرورش استثنايي استان‌ها، كارشناسي نابينايان يا مدارس دانش‌آموزان آسيب ديده بينايي مراجعه شود.
دوره آموزش و مراحل آن
آموزش و پرورش ويژه كودكان و دانش‌آموزان آسيب ديده بينايي داراي چهار دوره پيش‌دبستاني، ابتدايي، راهنمايي و متوسطه و پيش‌دانشگاهي مي‌باشد.
دوره (پيش دبستان) شامل دو برنامه است:
1. از بدو تشخيص تا چهارسالگي
2. برنامه دو ساله آمادگي
ـ مرحله بدو تشخيص تا چهارسالگي بر آموزش والدين استوار است و راهكارهاي فراهم نمودن محيط مناسب براي رشد كودك آسيب ديده بينايي به والدين آموخته مي‌شود.
ـ مرحله دو ساله آمادگي بر آموزش كودك استوار است مربيان شرايط مناسب براي بازي و كسب مهارت‌هاي زندگي و مهارت‌هاي اجتماعي را براي كودكان فراهم مي‌آورند و بر پرورش حواس شنوايي و لامسه و تربيت باقيمانده بينايي كودك اهتمام مي‌ورزند.
دوره‌هاي ابتدايي، راهنمايي، دبيرستان و پيش‌دانشگاهي
ـ برنامه تحصيلي در اين دوره‌ها همانند برنامه درسي دانش‌آموزان عادي است. دانش‌آموزان نابينا از كتاب‌هاي بريل و نوارهاي درسي صوتي و دانش‌آموزان كم بينا از وسايل درشت‌نما و كتاب‌هاي درشت خط استفاده مي‌كنند.
ـ در كليه دوره‌هاي تحصيلي كودكان و دانش‌آموزان آسيب ديده بينايي مي‌توانند در مدارس عادي ثبت‌نام و از آموزش و پرورش عادي برخوردار گردند.
4-دانش‌آموز داراي اختلال‌هاي رفتاري ـ هيجاني
به دانش‌آموزي اطلاق مي‌شود كه پاسخ‌هاي رفتاري يا هيجاني او در مدرسه به صورت مستمر با هنجارهاي پذيرفته شده بر اساس سن، قوميت يا فرهنگ، تفاوت معني‌دار دارد و به گونه‌اي كه بر عملكرد تحصيلي، رفتار كلاسي، مراقبت از خود، روابط اجتماعي، سازگاري شخصي و سازگاري شغلي اثر مي‌گذارد.
گروههاي تحت پوشش
نظام آموزش و پرورش دانش‌آموزان با اختلال‌هاي رفتاري ـ هيجاني دانش‌آموزاني را تحت پوشش قرار مي‌دهد كه به واسطه اين نوع از اختلال‌ها در عملكرد تحصيلي دچار مشكل شده‌اند مانند (دانش‌آموزان با اختلال‌هاي كنترل تكانشي ـ اختلال‌هاي رشدي فراگير، اختلال‌هاي اضطرابي و خلقي و...).
منابع ارجاع
دانش‌آموزان داراي اختلال‌هاي رفتاري ـ هيجاني عمدتاً از طريق مراكز بهداشتي ـ درماني، مدارس، مراكز پيش دبستاني، مهد كودك‌ها، مراكز مشاوره و توان بخشي دولتي و غير دولتي و والدين جهت ارزيابي به آموزش و پرورش استثنايي ارجاع داده مي‌شوند.
شيوه ارزيابي و تشخيص اختلال‌هاي رفتاري ـ هيجاني
براي تشخيص گروههاي داراي مشكلات رفتاري ـ هيجاني به صورت زير عمل مي‌شود:
ـ غربالگري كودكان و نوجوانان از طريق اجراي پرسشنامه‌ها و گزارش‌هاي والدين‌هاي معلمان، مشاوره در مدرسه و متخصص كودكان و...
ـ تشخيص از طريق اجراي آزمون‌هاي معتبر، مصاحبه و مشاهده تخصصي
در صورت نياز و امكان يك تيم تشخيصي كه شامل (روان‌‌پزشك، متخصص مغز و اعصاب، روان‌شناس باليني) تشخيص را مبتني بر گزارش‌هاي واصله و اجراي ارزيابي تأييد مي‌كند.
دوره تحصيلي
در حال حاضر در دوره ابتدايي به دانش‌آموز داراي اختلال‌هاي رفتاري ـ هيجاني پوشش تحصلي داده مي‌شود. هدف از اين دوره تحصيلي، آموزش، اصلاح رفتار و تلاش در جهت بازگرداندن دانش‌آموزان داراي اختلال‌هاي رفتاري به جريان عادي آموزش مي‌باشند. ضمناً در اين دوره خدمات مشاوره‌اي و آموزش خانواده نيز به والدين داده مي‌شود.
طول اين دوره مانند دوره ابتدايي عادي شامل پنج پايه مي‌باشد. مدت توقف در هر پايه تحصيلي حداكثر 2 سال و با نظر شوراي مدرسه 3 سال با رعايت حداكثر سن اشتغال به تحصيل در دوره ابتدايي است.
حداقل سن پذيرش (ثبت نام) در پايه اول دبستان در مراكز خاص و كلاس‌هاي ضميمه در مراكز استثنايي 6 سال تمام و حداكثر آن 10 سال تمام است. حداكثر سن ثبت نام در پايه‌هاي دوم، سوم، چهارم و پنجم ابتدايي به ترتيب 13، 14 و 15 سال تمام است.
تعداد دانش‌آموزان هر كلاس در مدارس خاص و كلاس‌هاي ضميمه در مراكز استثنايي حداقل 3 و حداكثر 5 نفر مي‌باشد. شرايط و ضوابط فوق براي دانش‌آموزان كه داراي اختلال‌هاي رفتاري خفيف مي‌باشند و در مدارس عادي در كنار ساير دانش‌آموزان عادي تحصيل مي‌كنند و از خدمات حمايتي و اتقاق مرجع استفاده مي‌كنند مانند ضوابط و مقررات آموزش و پرورش عادي است.
۵-دانش‌آموز با مشكلات ويژه يادگيري
دانش‌آموز با مشكلات ويژه يادگيري دانش‌آموزي است كه در يك يا چند فرايند رواني پايه مربوط به استفاده از زبان گفتاري و نوشتاري دچار اختلال است. و اين شامل طيف وسيعي از اختلال‌هايي است كه بر اكتساب، نگهداري، فهم و سازماندهي يا استفاده از اطلاعات كلامي و غيركلامي تأثير مي‌گذارد. اين اختلال‌ها منتج از نقايصي در يك يا چند فرايند روان شناختي مربوط به يادگيري و متوسط توانايي‌هاي اساسي براي فكر كردن يا استدلال است. ناتواني‌هاي يادگيري خاص است و نقايص كلي مانند ناتواني‌هاي هوشي ذاتي را شامل نمي‌شود.
دامنه ناتواني‌هاي يادگيري در اكتساب و استفاده از يك يا چند دوره از مهارت‌هاي مهم زير دنبال مي‌شود.
ـ زبان شفاهي (مثل گوش دادن، صحبت كردن، فهميدن)
ـ خواندن (مثل رمز گرداني و درك مطلب)
ـ زبان نوشتاري (مثل هجي كردن و بيان نوشتاري)
مركز آموزش و توان‌بخشي دانش‌آموزان بامشكلات ويژه يادگيري
مركز آموزش توان بخشي دانش‌آموزان با مشكلات ويژه يادگيري، به مركزي اطلاق مي‌شود كه در آن دانش‌آموزان با مشكلات ويژه يادگيري در كنار تحصل در مدارس عادي براي رفع مشكلات خاص ياديگري از خدمات ويژه پاره وقت بهره‌مند مي‌شوند. اين مراكز در هر استان زير نظر مديريت آموزش و پرورش استثنايي به فعاليت مي‌پردازند.
۶-دانش‌آموز چند معلوليتي
به فردي دانش‌آموز چند معلوليتي اطلاق مي‌شود كه كنش وي در دو يا چند حيطه رشد شناختي، حسي (بينايي، شنوايي) جسمي ـ حركتي و رفتاري به ميزاني دچار مشكل باشد كه تحصيل وي همگام با دانش‌آموزان ويژه ممكن نباشد.
مراحل تشخيص
دانش‌آموزان چند معلوليتي از طريق دو سيستم شناسايي مي‌شوند:
1. سنجش بدو ورود (اجراي آزمون‌هاي كلامي و غير كلامي)
2. معرفي از طريق ساير گروههاي استثنايي
حداقل سن و ضوابط پذيرش
دانش‌آموزاني كه در زيرگروه دانش‌آموزان چند معلوليتي قرار مي‌گيرند دانش‌آموزاني هس
نظرات شما عزیزان:
تبادل
لینک هوشمند
